In dit project onderzoeken we met een testopstelling of het mogelijk is grondwater uit onderwaterdrains te zuiveren met ijzerzand. Dit met als doel de fosforbelasting uit veenweidegebieden op het oppervlaktewater te reduceren. 

Idee 
Om bodemdaling te remmen in het veenweidegebied werkt Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden samen met agrariërs aan meerdere grootschalige pilot projecten met onderwaterdrainage/infiltratiebuizen. Een voorbeeld hiervan zijn de peilgestuurde drainagesystemen, waarmee sinds 2017 in Spengen wordt geëxperimenteerd (winnaar waterinnovatieprijs 2018). Met dit systeem kan de grondwaterstand in de zomer verhoogd worden waardoor bodemdaling wordt gereduceerd. In nattere perioden kan dit systeem het neerslagoverschot via het pompsysteem afvoeren. 

Waar het neerslagoverschot zonder drainage diffuus de sloot in zou lopen, is er met aanleg van de drainage een directe verbinding met de sloot gecreëerd. Potentieel kan dit de uitwisseling van nutriënten tussen land en oppervlaktewater versnellen. Dit grondwater is namelijk rijker aan nutriënten dan het water in de sloot. Het creëren van deze direct verbinding biedt ook kansen. Doordat de uitstroom uit het drainagesysteem een puntbron is geworden, is er de mogelijkheid om het water afkomstig uit het perceel te filteren en de nutriënten eruit te halen.

Afbeelding: principe toepassing ijzerzandfilter bij drukdrains

Potentie aangetoond in labonderzoek 
In 2019 is er door trainees eerst labonderzoek gedaan naar de mogelijkheid om fosfor dat aanwezig is in het grondwater in veenweidegebied te reduceren met een ijzerzandfilter. Er is voor deze filtertechniek gekozen omdat deze al succesvol wordt toegepast in de bollenteelt. De uitkomsten van het labonderzoek waren positief en de potentie van deze techniek bij brede uitrol lijkt groot. Dit komt doordat het merendeel van de fosfor belasting afkomstig is uit de bodem. Het onderzoek wijst uit dat wanneer in 70% van een veenweidepolder onderwaterdrainage is aangelegd, door filtratie met een ijzerzandfilter de P-belasting met circa 33% tot 50% kan afnemen.  

In 2020 praktijktest met proefopstelling
In het voorjaar van 2020 is er bij één van de percelen waar peil gestuurde drainage wordt toegepast een testinstallatie gebouwd. Sindsdien wordt er gemonitord en geanalyseerd. Doel van deze praktijktest is ervaring opdoen over hoe het ijzerzandfilter in het veld werkt en of we tegen praktische bezwaren aanlopen als gevolg van verstoppingen of door het niet werken van het automatisch vullen en legen van het filter. Uiteindelijk willen we inzicht krijgen in hoeverre met ijzerzand de P-belasting op het oppervlaktewater ook in de praktijk kan worden verminderd. Wanneer de resultaten positief zijn, kan de filtertechniek geïntegreerd worden in de aanleg van nieuwe peil gestuurde drainagesystemen en kan de P-belasting uit veenbodems op meer locaties verminderd worden.

Afbeelding: de testopstelling