Zwemlocatie Zwemlust in Nieuwersluis kampt al zo’n tien jaar met blauwalgenoverlast tijdens het zwemseizoen. Begin 2019 heeft de zwemvereniging Zwemlust met behulp van crowdfunding een fosfaatfilter aangelegd, een langzaam zandfilter volgens een ontwerp van Waternet. Helaas werkte het fosfaatfilter in de praktijk tijdens het eerste zwemseizoen minder goed dan gedacht. Het filter slibde snel dicht en was moeilijk terug te spoelen. Opknappen bleek niet effectief. Besloten werd het ontwerp aan te passen. Die aanpassing diende gelijk als pilot voor de fosfaatfilters die AGV wil realiseren voor andere oppervlaktewateren, zodat deze voldoen aan de Kaderrichtlijn Water (KRW). Als filtermateriaal worden ijzerzand en ijzergranulaat getest, een circulaire toepassing van reststoffen uit de drinkwaterproductie. Het water wordt eerst door voorfilters geleid en vervolgens door het filterbed.

Parallelle zuiveringsstraten
Zwemlust is een geïsoleerde plas met kwel en regenwater als bronnen. Bij watertekort wordt grondwater ingelaten. Bij een teveel aan water wordt dat afgelaten op de naastgelegen poldersloot. Het fosfaatfilter behandelt circulerend plaswater en inlaatwater. De proefinstallatie heeft twee parallelle zuiveringsstraten met elk een ander voorfilter en ander filtermateriaal. Het water wordt aangezogen met een pomp en verdeeld in twee gelijke stromen. Het water gaat eerst door een voorfilter en daarna door een zandbed. De zandbedden zijn upflow-filters. Onderin liggen kunststof kratten waar het water met een leidingstelsel in wordt gepompt. Vervolgens stroomt het omhoog door de grindlagen en daarna door ijzerzand of ijzergranulaat, gemengd met filterzand. De waterkwaliteit van het spoelwater voor en na de voorfilters en op verschillende hoogten in het zandbed wordt bemonsterd. Als de kwaliteit van het spoelwater niet geschikt is om het te lozen op het polderwater wordt het afgevoerd via de riolering. Ook het ijzerhoudende materiaal zal worden bemonsterd om te onderzoeken hoe snel het zich oplaadt met fosfaat.

Bouwteam en verdere contacten
Het waterschap werkt samen met de zwemvereniging Zwemlust. Sinds 2015 trekken we al samen op met onderzoek naar oorzaken en maatregelen, de bouw van fosfaatfilter 1.0 en nu fosfaatfilter 2.0. Het fosfaatfilter wordt gebouwd in een bouwteam met aannemer Van Oostrum en VeldBerg Engineering. Onderzoekers van Waternet hebben contact met collega’s bij onder andere het Hoogheemraadschap Rijnland, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, KWR en Tauw, die ook proeven doen met ijzerzand ten behoeve van fosfaatverwijdering. Waternet is ook nog betrokken bij de volgende projecten over fosfaatfilters:

• TKI-project 2017: ‘Pelletized drinking water treatment residuals for the removal of arsenic and phosphate from water’. KWR, Waternet, Brabant Water, Evides, Dunea, Agravis, Aquaminerals.
• KWR trekt het vervolg TKI-project ‘Polishing Pellets’, dat start in najaar 2020. Hierin wordt de pelletisatiemethode voor waterijzer verder ontwikkeld en wordt een goede ‘wasprocedure’ onderzocht om verontreinigingen uit het waterijzer te spoelen.

Interne teams
De volgende interne teams zijn hierbij betrokken: Projectmanagement, Waterplannen en Projecten, Watersysteembesturing, Hydrologie en Ecologie, Watertechnologie, Landelijk gebied van Zuiveringsbeheer, Procesautomatisering, Electrotechniek, Technische Systemen Vastgoed.

Zwemplezier en waterkwaliteit

• Voor Zwemlust en recreanten levert het zwemplezier op, zonder hinder van blauwalgen. Ter illustratie: in zwemseizoen 2019 gold in totaal 75 dagen een waarschuwing of een negatief zwemadvies vanwege blauwalgen en in 2018 gold dat zelfs 106 dagen.
• Waterschap AGV heeft in het Waterbeheerplan (WBP) en in het stroomgebiedsbeheerplan voor de periode 2016-2021 voor een aantal waterlichamen de maatregel opgenomen om de externe fosfaatbelasting te beperken. Dit doen we door fosfaatfilters te realiseren. De nieuwe defosfateringstechniek (Upflow) biedt nog onvoldoende zekerheid voor toepassing op grote schaal in nieuw aan te leggen fosfaatfilters. Met deze pilot worden het functioneel ontwerp en de zuiveringsresultaten getest en onderzocht.

Planning
De planning is dat het fosfaatfilter operationeel is in september 2020. Het team Landelijk gebied Zuiveringen neemt het filter in beheer, in opdracht van Watersysteembesturing. Het inregelen en het beheer van het filter wordt ondersteund door onderzoekers van Onderzoek en Advies. In 2021 en 2022 is het filter ook nog in beheer bij Waternet. Daarna wordt in overleg met de zwemvereniging Zwemlust besloten of het filter langer in beheer blijft bij Waternet als proefinstallatie of wordt overgedragen aan Zwemlust.

Meer informatie
https://edepot.wur.nl/466913